گزارش پيشرفت تحقيقات بررسي سانحه هواپيماي اوكرايني، توسط سازمان هواپيمايي كشوري منتشر شد.

 به گزارش عصرايران و به نقل از اين گزارش؛ مطابق بررسيهاي انجام شده و بر مبناي شواهدي كه تا كنون قطعيت آنها براي گروه بررسي سانحه محرز شده است، اطلاعات زير قابل ارائه است.

۱- در حدود ساعت ۴ بامداد روز چهارشنبه ۱۸ ديماه ۱۳۹۸ ،با توجه به تغيير در سطح آمادگي پدافند هوايي  كشور، بخش نظامي به بخش غير نظامي كنترل فضاي كشور اطاع ميدهد كه تنها پروازهايي مجاز به  برخاست از باند فرودگاهها هستند كه از قبل توسط شبكه پدافند شناسايي شده و مجوز پرواز آنها توسط اين  شبكه صادر شده باشد. تا قبل از اين، بخش غير نظامي به شكل معمول با در نظر گرفتن مالحظات عملياتي  مديريت ترافيك و ناوبري هوايي غير نظامي نسبت به صدور مجوز پروازها اقدام مينمود و اطاعات پروازها را در اختيار بخش نظامي قرار ميداد. اين تغيير رويه و تاكيد بر اخذ تائيديه از بخش پدافند قبل از صدور  مجوز پرواز با هدف افزايش اطمينان از شناسايي شدن پروازهاي غير نظامي توسط شبكه پدافند و پرهيز از هدفگيري اشتباه آنها صادر شده بود.

۲ -پرواز شماره ۷۵۲ هواپيمايي اكراين اينترنشنال، در ساعت ۰۵:۵۱:۲۸ درخواست روشن نمودن موتورها را به  واحد مراقبت پرواز مربوطه ارائه داد.

۳ -در ساعت ۳۱:۵۲:۰۵ ،واحد مراقبت پرواز طي تماس با مركز كنترل فضاي كشور درخواست صدور مجوز پرواز هواپيماي اكرايني را ارائه داد.

۴ -مركز كنترل فضاي كشور در ساعت ۰۵:۵۳:۴۸ درخواست پرواز هواپيماي اكرايني را به مركز هماهنگي شبكه پدافند ارائه داده و مركز هماهنگي پدافند اين مجوز را صادر مينمايد. 

۵ -پرواز شماره ۷۵۲ هواپيمايي اكراين اينترنشنال، در ساعت ۰۶:۱۰:۲۰ مجوز پرواز را از برج مراقبت پرواز فرودگاه امام خميني دريافت كرد.

۶ -پرواز در مسير و ارتفاع پيشبيني شده به سمت كريدور پروازي ادامه حركت داد .

۷- در يكي از سامانه هاي دفاع هوايي تهران، پس از جابجايي سامانه كه منجر به تغيير مكان جغرافيايي و  سمت سامانه شده بود، فرآيند تنظيم مجدد راستاي شمال سيستم در اثر خطاي انساني و اجرا نكردن مراحل الزامي بعد از جابجايي فراموش ميشود. اين سامانه به دليل تنظيم ننمودن صحيح مجدد شمال، دچار خطايي  برابر با ۱۰۷ درجه ميشود و در زمان پرواز هواپيماي اكرايني، سمت اهداف و اشياء شناسايي شده توسط سامانه با افزايشي برابر با ۱۰۷ درجه توسط كاربر سامانه دفاع هوايي مشاهده ميشد. اين رخداد، آغاز ايجاد يك مخاطره است كه البته در صورت اجرا و پياده شدن ساير تمهيدات پيشبيني شده، ميتوانست كنترل شود.

۸ -در ساعت ۰۶:۱۳:۵۶  كاربر سامانه دفاع هوايي، هدفي را در سمت ۲۵۰ درجه نسبت به شمال خود  ۴ شناسايي ۵ نمود كه در حال طي كردن مسير ۵۶ درجه بود. در همين زمان پرواز اكرايني پس از برخاست از فرودگاه از سمت ۱۴۳ درجه نسبت به سامانه در حال نزديك شدن به سمت سامانه پدافند بود. هواپيما در حال طي  كردن مسير ۳۰۹ درجه بود.

۹ -كاربر سامانه دفاع هوايي مشخصات هدف شناسايي شده را در ساعت ۰۶:۱۴:۲۱ بر روي بستر ارتباطي به  مركز هماهنگي مربوطه اعالم نمود )در خصوص برقراري ارتباط به بند بعدي مراجعه شود(. اين هدف همان هواپيماي اكرايني بوده كه از سمت فرودگاه امام در حال نزديك شدن به سامانه بوده است ولي توسط سامانه به عنوان هدفي كه از ناحيه جنوب غربي در حال نزديك شدن به تهران بود شناسايي ميشود

۱۰- اطلاعات  ثبت شده نشان ميدهد كه پيام سامانه دفاعي با مركز هماهنگي مبادله نشده است. در اين مرحله، يك حلقه ديگر زنجيره رويداد شكل ميگيرد.

۱۱- كاربر سامانه دفاع هوايي به تجزيه و تحليل اطالعات قابل مشاهده ميپردازد و اين هدف را به عنوان يك هدف متخاصم شناسايي ميكند. هرچند بدون آگاهي از اينكه سمت قابل مشاهده داراي خطايي ۱۰۷ درجه است، احتمال شناسايي اين هدف به عنوان هدف متخاصم بسيار باال ميرود، با اين وجود اگر در اين مرحله، كاربر سامانه دفاع هوايي، هدف را يك هواپيماي تجاري تشخيص ميداد، شليك موشك منتفي ميگرديد. اين شناسايي اشتباه نيز زنجيره ديگري از رويداد است.

۱۲- در ساعت ۰۶:۱۴:۴۱  كاربر سامانه دفاع هوايي، بدون دريافت پاسخ از مركز هماهنگي، يك فروند موشك به سمت هدف متخاصمي كه شناسايي كرده بود شليك نمود. مطابق دستورالعملهاي مربوطه در  صورتي كه سامانه دفاعي موفق به برقراري ارتباط با مركز هماهنگي نبوده و فرمان شليك را دريافت نكرده  باشد، مجاز به شليك نبوده است. اين تمهيد نيز به عنوان يك اليه مراقبتي ديگر پيشبيني شده بود كه رعايت نگرديد. حلقه چهارم رويدادها كه منجر به شليك موشك شد در اين مرحله شكل گرفته است.

۱۳-در زمان شليك موشك اول، هواپيما در ارتفاع و موقعيت عادي قرار داشت. اطالعات سامانه‌هاي شناسايي به درستي توسط سيستمهاي زميني دريافت ميشد و در زمان شليك، هواپيما در مسير صحيح پروازي خود قرار داشت.

۱۴-فيوز راديويي موشك شليك شده در زماني كه هواپيما در آخرين موقعيت ثبت شده توسط سامانه‌هاي نظارتي وابسته رسيده بود در همان محل فعال ميشود. اين رخداد در زمان ۰۶:۱۴:۵۹  رخ داده است 

۱۵- در زمان ۰۶:۱۴:۵۸  ،آخرين اطالعات دريافتي از هواپيما شامل ترانسپاندر رادار ثانويه هواپيما و اطلاعات  خودكار موقعيتي موسوم به B-ADS دريافت و پس از آن، اين اطالعات قطع ميشود. اين زمان با زمان عمل كردن فيوز راديويي موشك اول منطبق است. از اين زمان به بعد، اطالعات مسير هواپيما تنها توسط سامانه  نظارتي رادار اوليه  ثبت ميشود. اين اطالعات از روي بازتابهاي راداري هواپيما ثبت شده است و هيچ نوع سيگنال راديويي از هواپيما دريافت نشده است.

۱۶- پس از فعال شدن فيوز راديويي موشك اول، همچنان قفل راداري سامانه پدافندي بر روي هدف باقيمانده و سامانه همچنان هدف را شناسايي و مسير حركت آن را رديابي مينمايد.

۱۷-با توجه به تداوم سير حركتي هدف كشف شده، موشك دومي در زمان ۱۱:۱۵:۰۶ از سامانه دفاعي به سمت هواپيما شليك ميشود.

۱۸-آخرين ارتباط موشك با سامانه پدافندي در زمان ۲۴:۱۵:۰۶ در مكاني نزديك مسير حركت هواپيما ثبت  شده است. پس از آن، پيام موفقيت آميز نبودن عملكرد موشك در سامانه نشان داده ميشود و هواپيما پساز مدتي از قفل راداري سامانه خارج ميشود ).

۱۹- هواپيما شروع به گردش به سمت راست مينمايد. مسير گردش هواپيما در شكل ۶ قابل مشاهده است. به دليل قطع ارتباطات راديويي، اطالعات ارتفاع هواپيما در اين مراحل كه هواپيما توسط رادار اوليه شناسايي ميشود در دسترس قرار ندارد.

۲۰-شواهد نشان ميدهد كه در حدود ساعت ۰۶:۱۶:۱۱  ،آتشي در هواپيما شكل گرفته و اندازه آن گسترش مييابد.

۲۱-هواپيما در ساعت ۰۶:۱۸:۲۳  و در منطقه خلجآباد در نزديكي شاهد شهر در موقعيت مشخص شده در شكل ۶ و در يك زمين بازي به زمين برخورد ميكند. همزمان با برخورد هواپيما با زمين، انفجاري رخ ميدهد و هواپيما در يك مسير كه به سمت فرودگاه قرار دارد در چند مرحله ديگر به زمين برخورد كرده و قطعات هواپيما، اموال و اشياء جانباختگان و بقاياي پيكر مسافران پرواز در ناحيهاي گسترده در يك منطقه مسكوني، پارك تفريحي و ورزشي و باغها و زمينهاي كشاورزي اطراف منتشر ميشود.

۲۲ - آثار مواد منفجره موجود بر روي بدنه هواپيما تحليل شده و مطابق نتايجي كه تاكنون به دست آمده است، آثار باقي مانده با آثار مورد انتظار از انفجار سر جنگي موشك سامانه دفاعي عمل كننده داراي مشابهت‌هايي  ميباشد. بررسيها و تحليلهاي تكميلي همچنان ادامه دارد.

۲۳-هواپيما داراي ۱۷۶ سرنشين بوده كه ۹ نفر از آنان گروه پروازي و باقي افراد مسافران هواپيما بوده‌اند. تمامي سرنشينان هواپيما در زمان شناسايي محل سانحه جان باخته بودند.

برخي نتايج و تحليلها

۱ -مسير حركت هواپيما و وضعيت آن در زمان شليك موشك اول عادي بوده و هيچ نوع عمليات پروازي كه  باعث گمراه كردن سامانه دفاعي شود تاكنون مشاهده نشده است. خطاي سامانه دفاعي ازخطاي كاربر در فراموش كردن تنظيم مجدد شمال سامانه آغاز شده و با افزوده شدن برخي شرايط به دامنه خطاي اوليه افزوده شده، تا جايي كه منجر به هدفگيري اشتباهي هواپيماي مسافري ميشود.

۲ -مكان فعال شدن فيوز مجاورتي موشكها و تطبيق آنها با مسير حركت هواپيما به گونهاي است كه احتمال داده ميشود تنها يكي از دو موشك توانايي وارد آوردن آسيب مؤثر به هواپيما را داشته است.

۳ -همزمان با فعال شدن فيوز مجاورتي موشك اول، سيگنالهاي دريافتي از هواپيما قطع شده و بر اين اساس، آسيب به هواپيما در اثر موشك اول محتمل است. البته در سوانح هوايي، احتماالتي بسيار بعيد نيز عينيت مييابند و در اين خصوص نيز الزم است در انتظار پايان تحقيقات براي نتيجهگيري نهايي باشيم.

منبع: گزارش پيشرفت تحقيقات- سانحه PS۷۵۲ سازمان هواپيماي كشوري