عصرايران؛ رضا غبيشاوي - درباره تغييرات جديد در كابينه عربستان سعودي نكات زير مهم به نظر مي رسد.

اول – عربستان سعودي با اسم رسمي "پادشاهي عربي سعودي"، يك پادشاهي مطلقه است و همه اختيارات و مسووليت ها در كنترل يك نفر يعني پادشاه است. در منطقه خاورميانه، همچنان دو كشور سعودي و عمان، پادشاه همزمان رياست هيات وزيران (نخست وزيري) را نيز برعهده دارد.
در احكام پادشاه سعودي او خود را همزمان به عنوان رئيس هيات وزيران (نخست وزير) نيز منصوب كرد و ملك سلمان به عنوان نخست وزير و رئيس كابينه، فعاليت مي كند.

يكي از خواسته ها و مطالبات منتقدان در عربستان سعودي، تغيير حكومت پادشاهي مطلقه سعودي به مشروطه و جدايي كابينه از مقام پادشاهي از طريق معرفي يك نخست وزير جداگانه ترجيحا فردي خارج از خانواده حاكم / خانواده پادشاهي است.
قبل از اين در كويت هم، وليعهد همزمان نخست وزير بود اما با انتقادات، نخست وزيري به فردي به غير از وليعهد سپرده شد.

دوم – بركناري عادل الجبير وزير خارجه و جايگزيني او با ابراهيم العساف مهمترين اتفاق در مجموعه عزل و نصب ها و تغييرات جديد در عربستان سعودي است. البته عادل الجبير به سمت ديگري يعني "وزير مشاور در امور خارجه" منصوب شد.

دليل بركناري عادل الجبير را مي توان مجموعه اي از ناكامي ها در حوزه هاي مختلف دانست از جمله يمن، قطر، سوريه، سازمان ملل و لبنان اما در راس آنها ماجراي قتل خاشقجي همچنان در حال قرباني گرفتن است و عادل الجبير جديدترين قرباني اين ماجراست.

ماجراي قتل خاشقجي در كنسولگري سعودي در استانبول روي داد و كنسول هم همكاري داشت. اين اقدام، بحران بزرگي را براي دولت سعودي ايجاد كرده است و اين بحران همچنان ادامه دارد. وليعهد سعودي متهم درجه يك اين ماجراست و براي عبور از اين اتفاق، راهي جز بركناري وليعهد نيست اما پادشاه و وليعهد تلاش مي كنند با قرباني كردن مقامات در سطوح مختلف، زمينه عبور از ماجراي خاشقجي را فراهم كند اما جز قرباني كردن شخص محمد بن سلمان وليعهد، راهي براي عبور نيست.

اشاره به اين نكته اهميت دارد كه عادل الجبير در سطح وزير خارجه نبود. او بيش از آنكه سياستگذار باشد كارگزار است و نمي تواند بيش از يك مجري فعاليت كند.

درباره "وزير مشاور" نيز مي توان گفت او مشاوري در رتبه وزير است. او وزارتخانه ندارد و دفترش در هيات دولت است. او در پروتكل وزيران، به سفر مي رود استقبال مي كند و مورد استقبال قرار مي گيرد. در جلسات هيات دولت شركت مي كند و حق راي دارد. وزير مشاور در بسياري از كشورهاي جهان وجود دارد و در ايران دهه 60 نيز وجود داشت.

سوم - ابراهيم العساف وزير خارجه جديد قبلا معاون رئيس كل بانك مركزي و به مدت 20 سال نيز وزير دارايي بود. او در سال 2016 از سمت وزير دارايي كنار گذاشته شد و به عنوان وزير مشاور در كابينه باقي ماند. وي يك سال قبل هم يكي از افرادي بود كه به همراه شماري از شاهزادگان و افراد بانفوذ به اتهامات مالي در هتل ريزكارلتون رياض بازداشت شد اما با اعلام بيگناهي آزاد و به كار خود بازگشت.

علاوه بر اين، تغيير وزير خارجه به نظر مي رسد نشانه اي از تغيير در سياست خارجي عربستان سعودي در منطقه  از سياست تهاجمي فعلي به سياست تعاملي باشد. اين سياست با هدف ترميم تصوير دولت سعودي در منطقه از يك سو و كمك به اجراي چشم انداز 2030 سعودي است. ابراهيم العساف فردي خوشنام، قوي و با تجربه است كه با مقامات داخلي و خارجي و بين المللي ارتباطات خوبي دارد.

البته سياست سعودي ها براي استقلال از آمريكا و در پيش گرفتن سياست مستقل منطقه اي همچنان ادامه خواهد داشت.

اشاره به اين نكته مهم است كه از زمان آغاز به كار ملك سلمان پادشاه فعلي عربستان سعودي، هيچ فرد باسابقه و باتجربه اي به سمت ارشد منصوب نشده و همه افرادي داراي تجربه بالا حذف شده اند و اكثر افرادي كه منصوب شده اند چهره هاي جديد و بي تجربه هستند.

چهارم - وزير اطلاع رساني عربستان سعودي تغيير كرده است. از زمان آغاز به كار ملك سلمان پادشاه سعودي تاكنون، اين سومين وزير اطلاع رساني است. اين به معني نارضايتي ملك سعودي از  عملكرد و نقش آفريني رسانه هاي سعودي و رسانه هاي وابسته و زيرمجموعه است.

احتمالا شكست هاي پي در پي رياض در جنگ رسانه اي در برابر ايران، قطر و تركيه كه در ماجراي خاشقجي به اوج رسيد مهمترين دليل تغيير وزير اطلاع رساني است.

پنجم - برخي رسانه هاي داخلي از تغييرات در عربستان سعودي با عنوان زلزله ياد كردند اما با توجه به حجم و كيفيت تغييرات، نمي توان اين تغييرات را زلزله توصيف كرد.